CATURRA
Pochodzenie i mutacja genetyczna
Caturra to naturalna mutacja odmiany Bourbon. Została odkryta na plantacji w stanie Minas Gerais w Brazylii, prawdopodobnie między 1915 a 1918 rokiem. Caturra posiada mutację jednego genu, która powoduje, że roślina rośnie niższa — cecha ta nazywana jest karłowatością (ang. Dwarf/Compactism). Nazwa „Caturra” pochodzi od słowa w języku Guarani oznaczającego „mały”. Odmiana ta znana jest również pod nazwą „Nanico”.
Selekcja i uprawa w Brazylii
Po odkryciu Caturry, od 1937 roku rozpoczęto proces selekcji w Instituto Agronômico (IAC) w Campinas, w stanie São Paulo. Hodowcy byli zainteresowani jej niewielkimi rozmiarami, które umożliwiają sadzenie roślin w mniejszych odstępach, oraz blisko rozmieszczonymi pędami bocznymi, co pozwalało na uzyskiwanie większych plonów z tej samej powierzchni. Proces selekcji Caturry polegał na tzw. selekcji masowej — wybierano grupę roślin o najlepszych cechach, zbierano ich nasiona, tworzono z nich nową generację, a następnie powtarzano proces.
Rozpowszechnienie w Ameryce Środkowej
Caturra nigdy nie została oficjalnie wprowadzona na rynek w Brazylii, ale stała się powszechnie uprawiana w Ameryce Środkowej. Została wprowadzona do Gwatemali w latach 40. XX wieku, jednak komercyjna adopcja na szeroką skalę nastąpiła dopiero trzy dekady później. Z Gwatemali odmiana trafiła do Kostaryki, Hondurasu i Panamy.
Znaczenie ekonomiczne i benchmark dla nowych odmian
Przez dziesięciolecia Caturra była jedną z najważniejszych odmian kawy w Ameryce Środkowej pod względem ekonomicznym. Tak bardzo ugruntowała swoją pozycję, że stała się punktem odniesienia (tzw. benchmarkiem) dla porównywania nowych odmian — praktyka ta bywa stosowana do dziś.
Historia w Kolumbii i wypieranie przez odmianę Castillo
W Kolumbii przez wiele lat uważano, że Caturra stanowi niemal połowę krajowej produkcji kawy. Jednak w 2008 roku rząd rozpoczął program wsparcia wymiany ponad trzech miliardów drzewek kawowych na odmianę Castillo, odporną na rdzę kawową i posiadającą geny Caturry.
Wpływ na intensyfikację upraw i nowe krzyżówki
Caturra przyczyniła się do intensyfikacji upraw kawy poprzez zwiększenie gęstości nasadzeń, często na pełnym słońcu — praktyka ta rozpowszechniła się w drugiej połowie XX wieku w regionie. Odmiana ta jest także jednym z rodziców tzw. rodziny „Catimorów” — krzyżówek odpornej na rdzę kawową odmiany Timor Hybrid z Caturra. Krzyżówki te dały w efekcie rośliny karłowate, odporne na rdzę. Przykładami odmian z grupy Catimor są: Costa Rica 95, Catisic, Lempira i IHCAFE 90.
